Ale Kino! Industry / Education Pro

Ale Kino! Industry / Education Pro to wydarzenie towarzyszące Festiwalowi Ale Kino!, na którym po raz kolejny spotkają się filmowi profesjonaliści oraz pedagodzy, zainteresowani kinem postrzeganym jako ważne narzędzie edukacji i wychowania.

Rodzima kinematografia dla dzieci i młodzieży w ostatnich latach powoli wydobywa się z kryzysu, w jakim pogrążyła się na początku stulecia. Na ekrany trafiają kolejne polskie filmy cieszące się znaczącym powodzeniem. Niestety, ciągle jest ich stanowczo za mało. Obok niezbędnego wsparcia finansowego dla produkcji tego typu konieczne są także programy wspierające w różny sposób rozwój kina dla dzieci. Chcemy, aby Festiwal Ale Kino! stanowił ważne miejsce na mapie takich inicjatyw.

Tegoroczne Ale Kino! Industry / Education Pro, podobnie jak w ubiegłych latach, będzie się składało z dwóch „ścieżek” dla uczestników: branżowej, Industry Pro, która odbędzie się w całości online, oraz edukatorskiej, Education Pro, którą, o ile będzie to możliwe, przeprowadzimy w Poznaniu. W kilku miejscach ścieżki te się spotkają.

Ale Kino! Industry Pro w tym roku skupi się na problematyce kina dla dzieci najmłodszych. Naszym partnerem jest CINEMINI EUROPE, międzynarodowy projekt badawczy i praktyczny, dotyczący obecności najmłodszych dzieci w kinie. Tak opisują go sami organizatorzy:

Od najmłodszych lat dzieci są otwarte na wiele różnych form sztuki. Film, jako medium audiowizualne, jest szczególnie atrakcyjny i dostępny dla prawie wszystkich. Dzieci nie tylko lubią ruchome obrazy i łatwo angażują się w filmy fabularne i dokumentalne, ale także aktywnie reagują na filmy abstrakcyjne i eksperymentalne, które dają im dużo miejsca na wyobraźnię. Jak sprawić, by oglądanie filmu stało się znaczącym przeżyciem? Jak i czego możemy uczyć dzieci w bardzo młodym wieku o filmie i mediach, biorąc pod uwagę, że wczesne lata są najbardziej kształtujące? Staramy się odpowiedzieć na te pytania w praktyczny sposób w Cinemini Europe, projekcie edukacji filmowej, z filmami, zajęciami i materiałami dydaktycznymi dla dzieci w wieku 3-6 lat. Dzięki Cinemini Europe chcemy dać dzieciom i opiekunom możliwość odkrywania różnorodnego świata ruchomego obrazu w znaczący i zabawny sposób. Wierzymy, że nie chodzi przede wszystkim o zrozumienie filmu, ale raczej o jego doświadczanie. Przez oglądanie, zabawę i zastanowienie nad ruchomym obrazem, chcemy stymulować rozwój kreatywności i krytycznego myślenia oraz rozpalać miłość do filmu.

/ https://cinemini-europe.eu/about-cinemini-europe /

Dotychczasowy dorobek projektu przedstawiony zostanie podczas dwudniowej sesji, zawierającej między innymi warsztaty oraz lekcje mistrzowskie. Dwa wykłady dostępne będą także dla uczestników ścieżki edukacyjnej. Wygłoszą je: profesor Fabian Hofmann, wybitny specjalista w dziedzinie edukacji estetycznej i wychowania na Uniwersytecie Nauk Stosowanych im. Fliednera w Düsseldorfie, oraz Roberto Frabetti, teoretyk i twórca teatru dla bardzo małych dzieci, założyciel Teatro La Baracca w Bolonii, a także europejskiego ruchu „Small Size”.

Osobną część ścieżki Industry będzie stanowiło spotkanie dyrektorów piętnastu europejskich festiwali filmów dla dzieci i młodzieży, zatytułowane „Was It Business As Usual? Film Festivals For Children and Youth in The Second Pandemic Year”, którzy podzielą się swoimi doświadczeniami z organizacji tych wydarzeń w trudnych warunkach pandemii.

Głównym tematem Ale Kino! Education Pro jest „Kino uważne”. Doktor Adam Domalewski z Instytutu Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, który wspierał w tym roku merytorycznie przygotowanie programu, tak pisze o tym ciekawym zagadnieniu:

Techniczne aspekty kamery można łatwo przyrównać do aparatu percepcyjnego, którym wszyscy dysponujemy. Kamera wyławia kształty, przesyła je do jednostkowej pamięci i umożliwia ich dalszą obróbkę. Filmowe rejestrowanie rzeczywistości odbywa się nie tylko za pośrednictwem oka (i „oka”) – wymaga także koncentracji na określonym wycinku tej rzeczywistości (nazywamy to kadrowaniem); dla powstania całej filmowej opowieści potrzebny jest podwyższony stan skupienia. Potrzebna jest uwaga. I czas.

Te dwie waluty są bezcenne dla każdej ludzkiej aktywności, a już szczególnie podczas uczenia się. Współcześnie jednak zarówno kino, jak i edukacja podlegają procesom właściwym dla zinstrumentalizowanej kultury pośpiechu i efektywności, o czym boleśnie się na co dzień przekonujemy. Nie tylko żyjemy w ciągłym deficycie uwagi i czasu – pogodziliśmy się także z tym, że uwaga staje się synonimem popularności (lajków i wyświetleń), a czas z konieczności dzielić się musi na coraz drobniejsze części. Czy da się (uczyć, opowiadać, oglądać) inaczej? Jak się do tego zabrać? Kino, jak zawsze, ma nam w tym względzie do zaoferowania szczególne możliwości – niespiesznego przeżycia, zawieszenia reguł rządzących niezauważenie naszą uwagą i czasem.

Ścieżka edukacyjna i branżowa spotkają się w panelu zatytułowanym „Nowe polskie filmy na horyzoncie”. Kilkoro polskich twórców filmowych przedstawi swoje nowe idee i pomysły na filmy, oczekując komentarzy ze strony pedagogów, ludzi, którzy zawodowo znajdują się bardzo blisko dzieci oraz dobrze rozumieją ich potrzeby, preferencje i wybory. Sesję będą moderowali wybrani nauczyciele. Uczestnicy Education Pro mają również możliwość uczestniczenia w wybranych seansach Festiwalu.Każdorazowo sensem uczestnictwa w Ale Kino! Industry / Education Pro jest zdobywanie nowej wiedzy, wzajemne inspirowanie się i dzielenie doświadczeniami, a także po prostu spotkanie w gronie pasjonatów, nauczycieli i filmowców, możliwość rozmowy i wymiany opinii o filmach. Jesteśmy przekonani, że mimo różnych ograniczeń, wynikających z trudnego czasu epidemii, uda nam się te cele osiągnąć także w tym roku.

Program INDUSTRY PRO

Czwartek, 2 grudnia
Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dzień 1: Przedstawienie Cinemini Europe 2 / online / ENG
14:00–14:05 – Powitanie ze strony Festiwalu Ale Kino! (Jerzy Moszkowicz/ Ale Kino!)

14:05–14:20 – Powitanie ze strony zespołu Cinemini i prezentacja programu oraz jego założeń pedagogicznych (Sebastian Rosenow i Florine Wiebenga)

14:20–14:50 – Prezentacja Cinemini on Tour i możliwości, jakie program daje festiwalom (Valerie Dirk lub Sebastian Rosenow)

14:50–15:10 – Interaktywna prezentacja ofert stworzonych w ramach Cinemini 2, takich jak MiniCine Filmbox (Tessa van Grafhorst)

15:10–15:30 – Ale Kino! – Wizja pracy z młodymi widzami (Jerzy Moszkowicz / Ale Kino!)

15:30–16:00 – Przerwa kawowa

16:00–17:15 – Praca w grupach: 5 krótkich spotów po 15 minut każdy, o następującej tematyce:

• Jak znaleźć i przywiązać do siebie swoją publiczność (Sebastian Rosenow)
• Współpraca z małymi dziećmi (Stefan Huber)
• MiniCine (Tessa van Grafhorst)
• Materiały edukacyjne (Pia Bechtle)
• Kuratorstwo / programowanie dla młodych widzów (Ricardo Lisboa)

Piątek, 3 grudnia

10:00–10:30 Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dzień 2: Poszerzanie horyzontów: Otwarta sesja poświęcona omówieniu pierwszego dnia / Christine Kopf / online / ENG

10:30–11:30 Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dzień 2: Poszerzanie horyzontów: DLACZEGO? Przegląd przesłanek przemawiających za edukacją kulturalną we wczesnym dzieciństwie / prof. dr Fabian Hofmann / online / ENG

Jak definiuje się edukację kulturalną we wczesnym dzieciństwie w odróżnieniu od edukacji kulturalnej w innych grupach wiekowych i jak uzasadnia się ją w odniesieniu do innych obszarów edukacji wczesnoszkolnej? Skupiając się na tych pytaniach, można znaleźć różne powody, uzasadnienia i przesłanki pochodzące z różnych dyskursów. Można tu wyróżnić cztery wymiary: wymiar kompetencji kluczowych, wymiar antropologiczny lub inaczej wymiar procesów edukacyjnych, wymiar społeczny i wymiar specyficzny dla sztuki.

W tym wykładzie zostaną wyjaśnione te wymiary oraz zostanie wskazane, że (przynajmniej w Niemczech) nie ma jednego uzasadnienia; edukacja kulturalna we wczesnym dzieciństwie jest jedynie definiowana poprzez specyficzne kombinacje różnych uzasadnień i dyskursów. Możemy to uznać za problem lub za potencjalną drogę połączenia edukacji kulturalnej we wczesnym dzieciństwie z wieloma płaszczyznami.

11:30–12:00 Przerwa

12:00–13:00 Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dzień 2: Poszerzanie horyzontów: Dwulatek jako widz. Najmłodsi w roli widzów. Koncepcja project quality i kształtowanie sztuk performatywnych w kontekście europejskim / Roberto Frabetti / online / ENG
Dzieci funkcjonują poniekąd na peryferiach kultury, a najmłodsi zajmują zazwyczaj miejsce w jej najdalszych zakątkach, ponieważ – w potocznym rozumieniu – nie rozumieją, „nie potrafią”, nie można nad nimi zapanować lub nie są gotowe, by obcować z kulturą.

A jednak artyści pracujący z dziećmi szybko przekonują się, że są one potencjalnie niezwykłą publicznością, a poświęcenie im artystycznej uwagi zdecydowanie warte jest wysiłku. Małe dzieci patrzą i słuchają, by się uczyć, by odkrywać świat i dostrzegać jego niezliczone detale.

Takie jest tło „Mapowania. Mapy estetyki sztuk performatywnych” dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Mapowanie to projekt współpracy na dużą skalę wspierany przez Program Wspólnotowy Kreatywna Europa na okres grudzień 2018-listopad 2023. Uczestniczy w nim 18 partnerów z 17 krajów.

17:00–18:00 Nowe polskie filmy na horyzoncie – prezentacja projektów w fazie rozwoju i dyskusja z udziałem pedagogów/ moderacja: Anna Wróblewska / online / PL 
W ramach sesji „Nowe polskie filmy na horyzoncie” zaproszeni przez nas twórcy i twórczynie zaprezentują przez nauczycielami i nauczycielkami koncepty filmów, nad którymi aktualnie pracują, uwzględniając przy tym sposób, w jaki mają one apelować do młodych widzów.

Prezentowane projekty:
1. Ewa Martynkien Jak zdobyć supermoce (rozmawia Emila Żuber z I Liceum Ogólnokształcącego w Janowie Lubelskim)
Jak zdobyć supermoce
Film fabularny dla dzieci 9–12 lat

Jedenastoletnia Iga marzy, by wziąć udział w castingu do swojego ulubionego serialu telewizyjnego Liga Superbohaterów. Wierzy, że w ten sposób zaimponuje swoim rówieśnikom i znajdzie przyjaciół. Kiedy okazuje się, że tata z powodów zdrowotnych nie może jej zawieźć, Iga postanawia udać się do Warszawy samodzielnie. Towarzyszą jej chory na epilepsję trzynastoletni Olek, którego poznaje w szpitalu oraz ukochany psiak Dreamer. Odkrywając podczas podróży, co tak naprawdę się dla niej liczy, Iga pozna własną supermoc.

Jak zdobyć supermoce to fabularny film familijny dla dzieci w wieku 9–12 lat poruszający temat poszukiwania własnej tożsamości, dorastania i siły, jaka płynie ze szczerych relacji. Film jest w fazie finansowania. W 2021 roku na podstawie scenariusza Wydawnictwo Literatura wydało powieść dla dzieci 9+ o tym samym tytule.

2. Anna Bławut-Mazurkiewicz i Jacek Piotr Bławut Przewinięty do przyszłości (rozmawia Agata Hofelmajer-Roś z Fundacji dla Filmu i Fotografii w Katowicach
Przewinięty do przyszłości
Komedia, film przygodowy, sci-fi

Lata 90. Jacek ma dwanaście lat i posiada walkmana, który w wyniku uderzenia pioruna potrafi przenosić chłopca w czasie. Na kasecie, która w nim była, zapisało się całe życie Jacka. Przewijając ją do przodu lub do tyłu, Jacek odwiedza siebie w różnych okresach swojego życia. Nie może jednak zmienić niczego, co już zostało zapisane na taśmie. Może natomiast nauczyć się czegoś od swoich alter ego, zdobyć wiedzę pozwalającej mu skraść serce pewnej dziewczynie, w której kocha się platonicznie od pierwszej klasy podstawówki. Ale czy jego wizyty w przyszłości rzeczywiście niczego nie zmieniają? Jacek musi stoczyć walkę o względy swojej ukochanej Donii. Będzie to również pojedynek z przeznaczeniem i nauka o tym, kim tak naprawdę jesteśmy i czym się różnimy na każdym etapie swojego życia. Czy Jackowi uda się zdobyć serce Donii?… Cóż, trzeba przewinąć taśmę do końca i sprawdzić, jak kończy się ta historia.

3. Małgorzata Domin i Dominika Mandla Noc Kupały (rozmawia Anna Gawrysiak-Knez z Zespołu Szkół nr 5 w Poznaniu)
Noc Kupały

Zosia, nastolatka „utopiec” zarażona „dobrocią”, opuszcza świat demonów w poszukiwaniu swojego prawdziwego „ja„ wśród ludzi. Pełna czarnego humoru i jasnej wiary w ludzkość bajka o dorastaniu i o odnalezieniu swojej prawdziwej tożsamości.

18:00–19:44 „Interes się kręci? Europejskie festiwale filmów dla dzieci i młodzieży w drugim roku pandemii” pod auspicjami ECFA / online / ENG
Kontynuacja dyskusji rozpoczętej w zeszłym roku sesją „Daliśmy radę! Jesień Europejskich Festiwali dla Dzieci i Młodzieży w Pandemii”. Tegoroczne spotkanie powinno stać się okazją do wymiany doświadczeń i przemyśleń na temat tego, co wydarzyło się w drugim roku pandemii i jaka jest przyszłość festiwali.
Wstęp: Inne perspektywy – festiwale, dystrybutorzy i filmowcy w drugim roku pandemii/ Aneta Ozorek z Kaboom Animation Festival (Holandia)
Swoje relacje zaprezentują:

• Wilke Bitter z Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza Lucas (Niemcy)
• Jo-Anne Blouin z Międzynarodowego Festiwalu Filmów dla Dzieci w Montrealu (Kanada)
• Julia Jarl z BUFF Filmfestival (Szwecja)
• Marta Jodko z Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! (Polska)
• Michael Harbauer z Schlingel – International Film Festival for Children and Young Audience (Niemcy)
• Mariella Harpelunde Jensen z Międzynarodowego Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży „Buster” w Kopenhadze (Dania)
• Marion Røst Heimlund z Międzynarodowego Festiwalu Filmów dla Dzieci w Kristiansand (Norwegia)
• Pantelis Panteloglou z Olympia International Film Festival for Children and Young People (Grecja)
• Markéta Pášmová z Międzynarodowego Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży Zlín (Czechy)
• Heleen Rouw z Międzynarodowego Festiwalu Filmu, Telewizji i Nowych Mediów dla Dzieci i Młodzieży Cinekid (Holandia)
• Judita Soukupová z JuniorFest – International Festival for Children and Youth (Czechy)
• Hilde Steenssens z Filem’On – Brussels Children’s Film Festival (Belgia)
• Mike Tait z Discovery Film Festival Scotland’s International Film Festival for Young Audiences (Szkocja)
• Kamila Tomkiel z Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Kino Dzieci (Polska)
• Iris Verhoeven z JEF – Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen (Belgia)
• Giancarlo Zappoli z Castellinaria Festival del cinema giovane (Szwajcaria).

Nie zabraknie również miejsca na inne wystąpienia „z sali” przedstawicieli innych festiwali. Spotkanie odbywa się pod auspicjami ECFA, a Prezydent ECFA, Margret Albers, wygłosi przemówienie podsumowujące.

19:44–20:00 Druga Najkrótsza Festiwalowa Impreza Online w historii Ale Kino!
Druga Najkrótsza Festiwalowa Impreza Online w historii Ale Kino! rozpocznie się zaraz po spotkaniu i potrwa szesnaście zupełnie odjazdowych minut!

PARTNER PROJEKTU – CINEMINI EUROPE
Od najmłodszych lat dzieci są otwarte na wiele różnych form sztuki. Film, jako medium audiowizualne, jest szczególnie atrakcyjny i dostępny dla prawie wszystkich. Dzieci lubią nie tylko ruchome obrazy i łatwo angażują się w filmy fabularne i dokumentalne, ale także aktywnie reagują na filmy abstrakcyjne i eksperymentalne, które dają im dużo miejsca na wyobraźnię. Jak sprawić, by oglądanie filmu stało się znaczącym przeżyciem? Jak i czego możemy uczyć dzieci w bardzo młodym wieku o filmie i mediach, biorąc pod uwagę, że wczesne lata są najbardziej kształtujące? Staramy się odpowiedzieć na te pytania w praktyczny sposób w Cinemini Europe, projekcie edukacji filmowej, z filmami, zajęciami i materiałami dydaktycznymi dla dzieci w wieku 3–6 lat. Dzięki Cinemini Europe chcemy dać dzieciom i opiekunom możliwość odkrywania różnorodnego świata ruchomego obrazu w znaczący i zabawny sposób. Wierzymy, że nie chodzi przede wszystkim o zrozumienie filmu, ale raczej o jego doświadczanie. Przez oglądanie, zabawę i zastanowienie nad ruchomym obrazem chcemy stymulować rozwój kreatywności i krytycznego myślenia oraz rozpalać miłość do filmu.

Program EDUCATION PRO

Kino uważne

Techniczne aspekty kamery można łatwo przyrównać do aparatu percepcyjnego, którym wszyscy dysponujemy. Kamera wyławia kształty, przesyła je do jednostkowej pamięci i umożliwia ich dalszą obróbkę. Filmowe rejestrowanie rzeczywistości odbywa się nie tylko za pośrednictwem oka (i „oka”) – wymaga także koncentracji na określonym wycinku tej rzeczywistości (nazywamy to kadrowaniem); dla powstania całej filmowej opowieści potrzebny jest podwyższony stan skupienia. Potrzebna jest uwaga. I czas.

Te dwie waluty są bezcenne dla każdej ludzkiej aktywności, a już szczególnie podczas uczenia się. Współcześnie jednak zarówno kino, jak i edukacja podlegają procesom właściwym dla zinstrumentalizowanej kultury pośpiechu i efektywności, o czym boleśnie się na co dzień przekonujemy. Nie tylko żyjemy w ciągłym deficycie uwagi i czasu – pogodziliśmy się także z tym, że uwaga staje się synonimem popularności (lajków i wyświetleń), a czas z konieczności dzielić się musi na coraz drobniejsze części. Czy da się (uczyć, opowiadać, oglądać) inaczej? Jak się do tego zabrać? Kino, jak zawsze, ma nam w tym względzie do zaoferowania szczególne możliwości – niespiesznego przeżycia, zawieszenia reguł rządzących niezauważenie naszą uwagą i czasem. Zapraszamy do refleksji na temat uważności – tej filmowej i tej pozakadrowej – podczas Ale Kino! Industry / Education Pro.

dr Adam Domalewski
Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Środa, 1 grudnia
17:00–19:00 (ZOOM)

Obierając mandarynkę niespiesznie i w zachwyceniu, czyli odkrywanie uważności dla współczesnej kultury artystycznej
dr hab. Andrzej Kasperek, prof. UŚ, Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach

„Czuły narrator” w niewrażliwym świecie. O porządkowaniu doświadczeń w narracjach młodzieży o sobie
dr Agata Cabała, Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Czy możemy przenieść się do świata filmu? O widzu i jego zaangażowaniu w narrację
Justyna Lipka, Szkoła Doktorska, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Popatrz, żeby zobaczyć. Rzecz o filmowaniu w edukacji
Katarzyna Michalska, Pałac w Miechowicach – filia Bytomskiego Centrum Kultury

moderator: dr Adam Domalewski, Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Czwartek, 2 grudnia
17:00–19:00 (ZOOM)

Medytacja w/o kinie – „uważne spojrzenie” jako sposób odbioru dzieła filmowego
Anna Maria Piskorska, Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

W (eks)centrum uwagi – o tym, co najważniejsze w świecie monitorów i monitoringu
dr Janusz Bohdziewicz, Instytut Filologii, Akademia Pomorska w Słupsku

O (mikro)perspektywach – kształtowanie uważności w kinie krótkometrażowym
Aleksandra Ławska, Ad Arte. Fundacja Edukacji Kulturalnej w Poznaniu

Edukacja empatyczna – jak w praktyce podążać za młodym człowiekiem i co to właściwie znaczy? Praktyki rezygnacji z dorosłości na rzecz obudzenia ciekawości
dr hab. Jaśmina Wójcik-Wróblewska, prof. PJATK, artystka wizualna, Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie

moderatorka: dr Agnieszka Powierska, Zakład Nowych Mediów, Instytut Humanistyczny, Państwowa Uczelnia Zawodowa we Włocławku

Pątek, 3 grudnia
10:30–13:00 (ZOOM)

10:30–11:30
Cinemini na Festiwalu Ale Kino! DLACZEGO? Przegląd przesłanek przemawiających za edukacją kulturalną we wczesnym dzieciństwie
wykład online w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski
prof. dr Fabian Hoffman, Fliedner University of Applied Sciences w Dusseldorfie

12:00–13:00
Cinemini na Festiwalu Ale Kino! Dwulatek jako widz. Najmłodsi w roli widzów. Koncepcja „projectuality” i kształtowanie sztuk performatywnych w kontekście europejskim
wykład online w języku angielskim z tłumaczeniem na język polski
Roberto Frabetti, La Baracca – Teatro Testoni Ragazzi di Bologna

17:00–18:30 (ZOOM)
Nowe polskie filmy na horyzoncie – prezentacja projektów w fazie rozwoju
dyskusja z udziałem pedagogów
Jak zdobyć supermoce – rozmowę z Ewą Martynkien poprowadzi Emila Żuber z I Liceum Ogólnokształcącego w Janowie Lubelskim
Przewinięty do przyszłości – rozmowę z Anną Bławut-Mazurkiewicz i Jackiem Piotrem Bławutem poprowadzi Agata Hofelmajer-Roś z Fundacji dla Filmu i Fotografii w Katowicach
Noc Kupały – rozmowę z Małgorzatą Domin i Dominiką Mandlą poprowadzi Anna Gawrysiak-Knez z Zespołu Szkół nr 5 w Poznaniu

„Filmowe ABECADŁO” – prezentacja boxu edukacyjnego
Centralny Gabinet Edukacji Filmowej w Łodzi

ABSTRAKTY

dr hab. Andrzej Kasperek
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Obierając mandarynkę niespiesznie i w zachwyceniu. Odkrywanie uważności dla współczesnej kultury artystycznej

Uważność (mindfulness) jest dzisiaj modnym pojęciem, znajduje swoje zastosowanie w rozmaitych sferach ludzkiego życia, co ma swoje konsekwencje w samym sposobie rozumienia tej kategorii, a także w rozmywaniu jej znaczenia. Wystąpienie ma na celu pewną systematyzację problematyki uważności oraz określenie możliwości traktowania tej kategorii jako kategorii estetycznej, poszukującej swojego miejsca w kulturze artystycznej: w literaturze, filmie, muzyce czy teatrze.

W 2011 roku w jednym z amerykańskich wydawnictw opublikowana została książka pod wymownym tytułem: „The Mindfulness Revolution”, będąca zbiorem wypowiedzi przedstawicieli wielu profesji, traktujących uważność jako szansę dla współczesnych ludzi żyjących w społeczeństwie pośpiechu oraz „kulturze hałasu”. Swoisty boom uważności nie byłby zapewne możliwy, gdyby nie wykorzystanie praktyk uważności w leczeniu bólu i redukcji stresu przez Jona Kabat-Zinna. Konsekwencją wprowadzenia uważności w nie-religijne sfery życia człowieka współczesnego (medycyna, edukacja, biznes, itd.) stała się sekularyzacja uważności, której korzenie mają religijny charakter, przede wszystkim buddyjski. Rosnącej popularności uważności towarzyszy jednak niepokojące zjawisko, które Ronald E. Purser określił mianem McMindfulness, czyli jej utowarowienie i komercjalizacja. Kultura artystyczna stanowi moim zdaniem szansę na wyprowadzenie (przynajmniej częściowe) uważności z kontekstu konsumpcji w stronę bezinteresownej aktywności. Potraktowanie uważności jako wartości autotelicznej (w odróżnieniu od wartości instrumentalnej) zachowuje jej związki z religijnymi korzeniami, aczkolwiek nie utożsamia się z religijnym kontekstem.

W tytule wystąpienia odwołałem się do kategorii zachwytu (kategoria estetyczna), która stanowi, moim zdaniem, obiecujące pole badań relacji między uważnością a kulturą artystyczną (jako składnikiem kultury symbolicznej). Kategoria ta pojawia się w dwóch wymiarach praktykowania uważności: tej mieszczącej się w religijnym i tej mieszczącej się w świeckim kontekście. Zachwyt towarzyszący odkrywaniu codzienności pojawia się między innymi pod postacią rytuałów, np. medytacji czy uważnego parzenia herbaty (nawiązuję do tytułu książki buddyjskiego mnicha Thicha Nhata Hanha „Cud uważności. Zen w sztuce codziennego życia”), także Jon Kabat-Zinn pisze o uczuciu zachwytu wywołanym kontaktem z dziełami sztuki. W wystąpieniu odwołam się do wybranych przykładów z dziedziny kultury artystycznej (przede wszystkim literatury i filmu), w których został wyeksponowany zachwyt towarzyszący odkrywaniu codzienności.

dr Agata Cabała
Uniwersytet Śląski w Katowicach

„Czuły narrator” w niewrażliwym świecie.  O porządkowaniu doświadczeń w narracjach młodzieży o sobie

Moje wystąpienie pomyślane jest jako refleksja nad dwoma obszarami problemowymi. Pierwszy to określenie możliwości traktowania uważności jako kategorii metodologicznej, którą można zastosować podczas prowadzenia wywiadów narracyjnych. Odwołam się do prowadzonych przeze mnie badań młodzieży akademickiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, studentów związanych z różnymi wydziałami, różnymi kierunkami studiów. Badania, o których opowiem, były realizowane w ramach programu Bardzo Młoda Kultura 2019-2021 województwo śląskie. Uwaga moja skupi się na doświadczeniach spotkania z młodymi ludźmi, którzy poświęcając mi niejednokrotnie ponad 2 godziny opowiadali swoje życie rozwijając temat: Kultura a mój rozwój osobisty, rozwój jako człowieka. Wywiad narracyjny jest bardzo specyficzną i wymagającą metodą badawczą. W bardzo krótkim czasie może zbliżyć odległych sobie ludzi. Takie zatrzymanie w ruchu, rozmowa sprzyja doświadczeniu bycia tu i teraz, a przestrzeń spotkania staje się miejscem, czyli przestrzenią uświadomioną, doświadczoną, przeżytą, może nawet bezpieczną (Yi_Fu Tuan: „Przestrzeń i miejsce”).

Wątkiem przewodnim drugiej części wypowiedzi będą wyniki analizy semiotycznej treści wywiadów narracyjnych. Takich treści, w których młodzi ludzie spontanicznie i naturalnie odnosili się do filmu, kina jako elementu kultury, który miał związek z ich osobistym rozwojem.

Justyna Lipka
Szkoła Doktorska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Czy możemy przenieść się do świata filmu? O widzu i jego zaangażowaniu w narrację

W wystąpieniu odniosę się do aspektu odbioru filmu, jaki stanowi doświadczanie przez widza zanurzenia-immersji. Moim celem będzie skłonienie osób uczestniczących w spotkaniu do refleksji na temat warunków sprzyjających wystąpieniu tego stanu bądź procesu. Do podjęcia rozważań poświęconych zanurzeniu może skłaniać różnorodność koncepcji dotyczących immersji, przeniesienia, obecności i zaangażowania w narrację. Opierając się na badaniach prowadzonych w obszarze psychologii i nowych mediów, nawiążę do sensorycznego aspektu odbioru filmu i odmiennych spojrzeń na relację pomiędzy zanurzeniem-immersją a charakterystykami obrazu, widza i jego otoczenia. Ponadto odniosę się do właściwości zaangażowania w narrację, rozważanych z perspektywy psychologicznej. Istotny element mojego wystąpienia stanowić będzie omówienie relacji pomiędzy zanurzeniem a emocjami doświadczanymi przez widza. Podczas spotkania odwołam się do współczesnych filmów i seriali adresowanych do młodych odbiorców, kina interaktywnego oraz opowieści transmedialnych. Na podstawie własnych rozważań oraz literatury przedmiotu wnioskuję, że zanurzenie-immersja może stanowić istotny aspekt pracy z filmem, podejmowanej przez psychologów/psycholożki i edukatorów/edukatorki.

Anna Maria Piskorska
Uniwersytet Jagielloński

Medytacja w/o kinie – „uważne spojrzenie” jako sposób odbioru dzieła filmowego

W pierwszej (kontekstualizującej) części mojego wystąpienia wskazuję, jakimi drogami psychologiczna koncepcja mindfulness została wpisana w szersze zjawisko slow movement, które następnie charakteryzuję w ramach kultury filmowej, czyli w postaci slow cinema – ponadkulturowej tendencji kina artystycznego, nie tylko docenionej, ale i odkrytej przez samych widzów: krytyków, selekcjonerów i kinofilów.

• Tu stawiam pierwszą tezę jakoby sztuczny konstrukt slow cinema zaistniał z potrzeby przeżycia tzw. świeckiej epifanii.

W drugiej (teoretycznej) części wystąpienia koncentruję się na wypracowaniu pojęcia „uważności” jako narzędzia analitycznego dla badań filmoznawczych. W tym celu korzystam z trzech pojęć odmiennej proweniencji: mindfulness Jona Kabat-Zina, buddyjskiego pojęcia sati oraz chrześcijańskiego rozumienia kontemplacji.

• Tu stawiam drugą tezę: proponuję interpretować zabieg slow w kinie jako „uważność, która przejawia się na gruncie filmowym”.

W trzeciej (analitycznej) części wystąpienia rozpoznaję, co definiuje zabieg slow jako efekt zwolnienia w kinie narracyjnym. Następnie na klarownych przykładach pragnę wykazać proces emancypacji zabiegu slow od koniecznego (!) komponentu klasycznej dramaturgii filmowej, przez praktyki modernistów, po radykalne rozwiązania, w których staje się on nadrzędną strategią realizacyjną.

• Tu stawiam trzecią i czwartą tezę: o tym, iż istnieją współcześnie takie realizacje filmowe, które bazują na strategii slow oraz o tym, iż domagają się one specyficznego sposobu odbioru, który określam jako „uważne spojrzenie”.

W czwartej („wdrożeniowej”) części wystąpienia zwracam uwagę na potencjał analizy dzieł radykalnie slow w edukacji filmowej. Rozpoznaję przyczyny, dlaczego filmy tego typu należą do szczególnie trudnych w odbiorze. Następnie wykazuję, w jaki sposób filmoznawczo zinterpretowana „uważność” pomaga w przełamaniu dotychczasowych schematów odbiorczych.

• Tu stawiam czwartą tezę: o wartości „uważnego spojrzenia” jako o sposobie odbioru dzieła filmowego.

dr Janusz Bohdziewicz
Akademia Pomorska w Słupsku

W (eks)centrum uwagi – o tym, co najważniejsze w świecie monitorów i monitoringu

Najważniejsze jest pytanie o to, co jest najważniejsze – oto kwestia wyłaniająca się u kresu filozofii Zachodu rozumianej jako metafizyka. Jednocześnie, pytanie to zderza się (ale i rymuje) z (hiper)realnością ekonomii uwagi: wojny gospodarczej i kulturowej o zawłaszczenie tego najcenniejszego/najrzadszego w rozszerzonej (na miliardach już monitorów i wyświetlaczy) rzeczywistości dobra – by przywołać jako przykład jej przebiegu działania Facebooka, ujawnione niedawno publicznie przez byłą pracownicę tej (nb. nieistniejącej już pod tą nazwą) firmy. W tym miejscu ujawnia się szereg innych, pochodnych konfliktów: m.in. między świadomym umysłem a materialistycznym (i kapitalistycznym) podejściem do mózgu, ale też między zalecaniem „nie-myślenia” (lub przynajmniej innego myślenia) a tragicznymi skutkami bezrefleksyjności. Moja wypowiedź, inspirowana myślą Hansa Ulricha Gumbrechta, George’a Steinera i Jeana-Luca Nancy’ego oraz własnymi badaniami, podejmie ten problem w miejscu, w którym te napięcia są najmniej wyraźne i możliwe do zniesienia – to fenomen telewizyjnej transmisji sportowej, który pozwoli ująć „istotowo” doświadczenie (u)ważności; dalej – w odniesieniu do filmów (zwłaszcza dokumentalnych obrazów Wernera Herzoga oraz esejów Goddfrey’a Reggio i Rona Fricke’a, głównie Baraki) – mowa będzie o wzorcowych sposobach kreowania (u)ważności w kinie; wreszcie (w relacji do filmów Abbasa Kiarostamiego, ale nie tylko) o tym, w jaki sposób film może „uczyć oczu” i dokąd ta nauka ostatecznie (?) może prowadzić. Być może uda się w nowy zrozumieć wagę medium i medialności.

Aleksandra Ławska
Fundacja Edukacji Kulturalnej Ad Arte, Poznań

O (mikro)perspektywach – kształtowanie uważności w kinie krótkometrażowym

Krótkie medium filmowe naturalnie buduje w młodym odbiorcy umiejętność uważnego patrzenia, nie tylko na kino w samo sobie, ale przede wszystkim na zmiany społeczne prezentowane w kinie krótkometrażowym w sposób niezależny i angażujący. Ograniczenie czasowe, dostosowane do współczesnych potrzeb młodego widza, silnie wpływa na zaangażowanie ucznia, ale także na intensyfikację narracji i skupienie na postaci głównego bohatera filmu.

Praktyczno-teoretyczny wykład zakłada prezentację potencjału edukacyjnego krótkiego metrażu w tworzeniu materiałów pomocniczych w prowadzeniu zajęć. Zaprezentowane zostaną różnorodne formy prezentacji materiału filmowego na konkretnych przykładach produkcji krótkometrażowych, modelowe zadania pracy z medium audiowizualnym, możliwości wykorzystania krótkiego metrażu w poruszaniu niezwykle istotnych treści dla ucznia w wieku gimnazjalno-licealnym.

Ważnym aspektem scenariusza lekcyjnego będzie również umiejętność zapoznawania ucznia ze słownictwem języka filmowego, zrozumienie wykorzystywania konkretnych elementów wizualnych, oraz wpływu obrazu na budowanie narracji filmowych. Istotnym plusem kina krótkometrażowego jest szeroki zakres podejmowanych tematów oraz historii, wysoka liczba jakościowych filmów dedykowanych osobom w wieku nastoletnim, a przede wszystkim różnorodność perspektyw i głosów, szczególnie tych współcześnie marginalizowanych.

dr hab. Jaśmina Wójcik-Wróblewska, prof. PJATK
Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie

Edukacja empatyczna – jak w praktyce podążać za młodym człowiekiem i co to właściwie znaczy? Praktyki rezygnacji z dorosłości na rzecz obudzenia ciekawości

Chcąc, czy nie chcąc, jesteśmy częścią systemu edukacji pruskiej – ona bardzo głęboko żłobi nasz sposób myślenia i postrzegania. Nastawiona na efekt, na nieomylność dorosłego. Młody człowiek to glina, którą trzeba uformować, a dorosły wie jak (czasami z samego faktu bycia dorosłym). Czuję ogromną niezgodę na to krzywdzące, wywodzące się z wojskowości myślenie. Ucieczka przed tymi kalkami nie jest wcale łatwa i oczywista. Wymaga ciągłej autokontroli, prób, błędów, szukania wsparcia. Jednak warto podążać za dziećmi, przypatrywać się im uważnie i wspólnie inspirować. W moim krótkim wystąpieniu opowiem o własnej drodze prowadzącej do wyrzeczenia własnej dorosłości, do odkrywania dziecka w sobie, nastawieniu na proces (nie efekt) i nieskończonej  kreatywności dzieci jako naszych nauczycieli. Opowiem o tym, jak doszło do sformułowania Manifestu Edukacji Empatycznej. Poprę ten sposób myślenia i działania przykładami zajęć, warsztatów, a w końcowej części realizacją pełnometrażowego, kreatywnego filmu dokumentalnego realizowanego w procesie pedagogiki korczakowskiej.

kontakt (Education PRO)
Agnieszka Krajewska,  forum@alekino.com, 61-64-64-478

kontakt (Industry PRO)
Joanna Stankiewicz, jstankiewicz@alekino.com

Zapraszamy na stronę z przydatnymi informacjami, na której zebraliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Jeśli nadal nie jesteś czegoś pewna/pewien, prosimy o kontakt: support@alekino.com.

Wypełnij ankietę branżową lub podziel się z nami swoją opinią przesyłając wiadomość na adres:  kontakt@alekino.com